قالب بتن پلاستیکی: مزایا و معایبی که باید بدانید

انتخاب جنس قالب بتن یکی از مهم‌ترین مراحل هر پروژه عمرانی محسوب می‌شود و تأثیر بزرگی بر کیفیت و هزینه نهایی پروژه دارد.  قالب بتن پلاستیکی، به‌عنوان یکی‌از انواع پرطرفدار قالب‌های بتن در صنعت ساخت‌و‌ساز، همواره مورد توجه بسیاری از مهندسان و پیمانکاران بوده است. این قالب‌ها به‌ویژه در پروژه‌های کوچک و متوسط ساختمانی به‌کار می‌روند و به‌خاطر وزن سبک و نصب آسان، گزینه‌ای مناسب برای ساخت دیوارها، ستون‌ها و عناصر پیش‌ساخته بتنی هستند.

در این مقاله، به‌بررسی مزایا و معایب قالب بتن پلاستیکی می‌پردازیم و دلایل انتخاب این نوع قالب را برای پروژه‌های مختلف توضیح خواهیم داد. همچنین، نکاتی را برای انتخاب بهترین گزینه بر‌اساس نیازهای پروژه شما ارائه خواهیم کرد. با ما همراه باشید تا با جزئیات بیشتری در مورد قالب‌های بتن پلاستیکی آشنا شوید و تصمیمی آگاهانه برای پروژه‌های عمرانی خود بگیرید.

معرفی قالب بتن پلاستیکی

قبل‌از اینکه وارد مبحث مزایا و معایب قالب بتن پلاستیکی شویم، خالی از لطف نیست که اطلاعات جامعی را درباره آن داشته باشیم. قالب بتن پلاستیکی یکی از انواع قالب‌های ساختمانی بوده که برای شکل‌دهی بتن در پروژه‌های مختلف استفاده می‌شود. این قالب‌ها از مواد پلیمری مقاوم ساخته شده و قابلیت تولید در ابعاد و اشکال متنوع را دارند. همچنین، جداسازی بتن از آن‌ها به‌دلیل طراحی منحصربه‌فرد، به‌نسبت دیگر قالب‌ها آسان‌تر است. این قالب‌ها در پروژه‌های کوچک و متوسط ساختمانی به‌کار می‌روند و برای استفاده در دیوارها، ستون‌ها و عناصر پیش‌ساخته بتنی هستند.

مواد تشکیل‌دهنده قالب پلاستیکی

قالب_‌های پلاستیکی بسته‌به نیاز پروژه‌ها از مواد مختلف تشکیل می‌شوند. استفاده از مواد اولیه گوناگون به ما این امکان را می‌دهد که بتوانیم با توجه به نیاز پروژه و میزان بودجه مد نظر، بهترین گزینه را انتخاب کنیم.

• پلی‌پروپیلن: مقاوم در برابر رطوبت و مواد شیمیایی، مناسب برای استفاده در محیط‌های مرطوب و شرجی.
• پلی‌اتیلن: دارای وزن سبک و انعطاف‌پذیری بالا، قابل استفاده برای قالب‌های ساده و پیچیده.
• کامپوزیت‌های پلاستیکی: ترکیبی از مواد مختلف که برای افزایش مقاومت و طول عمر قالب‌ها استفاده می‌شود.

انواع قالب بتن پلاستیکی

قالب بتن پلاستیکی انواع مختلفی دارد که هرکدام از آن‌ها بسته به نیاز پروژه و مرحله اجرا، مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر کدام از این محصولات دارای کاربرد‌های خاص خود هستند و می‌توان آن‌ها را شخصی‌سازی کرد.

قالب‌های دیواری

این نوع از قالب بتن پلاستیکی، برای ساخت دیوارهای بتنی طراحی شده و معمولاً به‌صورت پنل‌های بزرگ و قابل حمل تولید می‌شود. این قالب‌ها 2 شکل دارند.

• قالب‌های دیواری پیش‌ساخته: معمولاً از پلی‌پروپیلن یا پلی‌اتیلن ساخته می‌شوند و در بازار به‌صورت آماده وجود دارند. بنا‌بر‌این، می‌توان آن‌ها را به‌آسانی مونتاژ و نصب کرد. کاربرد این نوع قالب‌ها بیشتر برای ساخت دیوارهای مسکونی، تجاری و صنعتی است.
• قالب‌های دیواری قابل تنظیم: ابعاد و شکل این قالب بتن پلاستیکی قابل شخصی‌سازی بوده و می‌توان آن‌ را برای دیوارهای با ارتفاع و ضخامت مختلف استفاده کرد. در نتیجه، برای طراحی‌‌های خاص کاملا مناسب است. این قالب در پروژه‌های زیرساختی و ساختمانی بزرگ کاربرد دارد.

قالب‌های سقفی

برای ساخت سقف‌های بتنی طراحی شده و معمولاً به‌صورت پنل‌های بزرگ و مقاوم تولید می‌شوند. این قالب‌ها نیز 2 حالت دارند.

• قالب‌های سقفی ثابت: ماده اولیه تشکیل‌دهنده آن‌ها معمولا پلاستیک با‌دوام است و برای سقف‌هایی با ارتفاع ثابت طراحی شده‌اند. اگر پروژه شما سقف صاف و یکنواخت دارد، می‌توانید از این محصول استفاده کنید.
• قالب‌های سقفی قابل تنظیم: قابلیت تنظیم ارتفاع و شکل دارند و می‌توانند برای سقف‌های شیب‌دار یا با اشکال خاص استفاده شوند. در نتیجه، می‌توان با آن‌ها انواع سطوح منحنی را ساخت.

قالب‌های تیر و ستون

قالب‌های تیر و ستون به‌طور خاص برای تولید عناصر سازه‌ای بتنی طراحی شده‌اند و معمولاً به‌صورت عمودی و افقی در بازار یافت می‌شوند. همچنین، توانایی تحمل بارهای سنگین را دارند و از دقت بالایی در شکل‌دهی بتن برخوردار هستند. استفاده از مواد مقاوم مانند فولاد یا آلومینیوم در ساخت این قالب‌ها، استحکام و دوام آن‌ها را افزایش داده است.

قالب‌های پیش‌ساخته

این نوع از قالب بتن پلاستیکی برای تولید قطعات بتنی مانند بلوک‌ها، تیرها و دیوارهای بتنی طراحی شده و معمولاً از مواد پلاستیکی باکیفیت ساخته می‌شود. به‌دلیل سبک بودن و سهولت در حمل و نقل، در پروژه‌های ساختمانی بسیار محبوب هستند.

علاوه‌بر این، قابلیت استفاده مجدد و کاهش زمان ساخت‌و‌ساز از مزایای کلیدی آن‌ها است. با توجه به طرح‌‌های متنوع و انعطاف‌پذیری در تولید، قالب‌های پیش‌ساخته می‌توانند پاسخ‌گوی نیازهای پروژه‌های خاص باشند و نقش مهمی در بهبود عملکرد و کاهش هزینه‌های اجرایی ایفا کنند.

قالب‌های خاص

برای پروژه‌های منحصر‌به‌فرد طراحی می‌شوند و شامل اشکال منحنی، پیچیده و چندمنظوره هستند. شما می‌توانید با بررسی انواع مختلف این محصولات و در نظر گرفتن ویژگی‌های پروژه خود، بهترین انتخاب را انجام دهید.

وزن قالب‌های پلاستیکی

سبک و کم‌وزن بودن یکی از ویژگی‌های کلیدی قالب بتن پلاستیکی بوده که تأثیر زیادی بر سهولت استفاده و کارایی آن‌ دارد. وزن کم محصولات پلیمری امکان جابه‌جایی آسان‌تر را فراهم کرده و باعث کاهش بار اضافی روی سازه‌های موقتی می‌شود.

علاوه‌بر این، با توجه به طراحی‌های متنوع و قابلیت شخصی‌سازی، می‌توان قالب بتن پلاستیکی را در ابعاد و اشکال مختلف تولید کرد که این‌ امر به انعطاف‌پذیری بیشتر در ساخت‌وسازهای عمرانی کمک می‌کند. به‌طور کلی، وزن مناسب قالب‌های پلاستیکی به پیمانکاران این امکان را داده که در‌عین حفظ کیفیت، زمان و هزینه‌های صرف‌شده برای پروژه‌ را کاهش دهند.

مزایای قالب بتن پلاستیکی

قالب پلاستیکی مانند تمام انواع قالب‌ها دارای مزایایی است که آن‌را متمایز می‌کند. تعدادی از نکات مثبت استفاده از این محصول به‌شرح زیر هستند.

• قالب‌گیری آسان: سطح بتنی که داخل قالب‌های پلاستیکی فرم گرفته‌ صاف و صیقلی است و معمولا نیاز به پرداخت مجدد و گچ‌کاری ندارد. علاوه‌براین، بتن به سطح قالب پلاستیکی نمی‌چسبد و به‌آسانی جدا می‌شود.
• سبک بودن و فرم‌پذیری: قالب‌ بتن پلاستیکی به‌دلیل سبک بودن، به‌راحتی جا‌به‌جا می‌شود و همچنین می‌توان آن‌را در شکل‌ها و ابعاد متفاوت ساخت و شخصی‌سازی کرد. به‌این‌ترتیب، امکان استفاده در انواع پروژه‌ها را دارد.
• کاهش هزینه‌ها: این قالب‌ها بسته‌به نوع خود حداقل 30 الی 40 بار استفاده می‌شوند می‌توان بارها و بارها آن‌ها را در پروژه به‌کار برد.
• مبلغ پایین ساخت: هزینه ساخت قالب بتن پلاستیکی و انرژی صرف‌شده برای تولید آن به‌نسبت دیگر انواع قالب پایین‌تر است.

با در نظر گرفتن تمامی موارد ذکر شده، به این نتیجه می‌رسیم که قالب پلاستیکی می‌تواند برای برخی از پروژه‌ها انتخاب ایده‌آلی باشد.

معایب قالب پلاستیکی بتن

این نوع قالب به نسبت باقی محصولات مشابه دارای معایبی است که در ادامه این مقاله به آن‌ها می‌پردازیم.

• استحکام پایین: قالب‌های‌ پلاستیکی در مقابل نمونه‌های مشابه فلزی استحکام بسیار کم‌تری دارند.
• انبساط و انقباض: درست است که این قالب‌ها در برابر دما مقاوم‌اند، اما به‌دلیل منبسط و منقبض شدن بر اثر تغییرات آب‌و‌هوایی، تا حدود 4 میلی‌متر تغییر اندازه می‌دهند که همین موضوع باعث افت کیفیت اجرای پروژه خواهد شد.
• آسیب‌پذیری در برابر جرقه: قالب‌های پلاستیکی بتن معمولاً برای کف‌سازی استفاده می‌شوند. اما هنگام جوشکاری میل‌گردها، جرقه‌های داغ روی قالب می‌افتد و ممکن است سطح آن‌را بسوزاند و به کیفیت بتن آسیب بزند.
• تحمل‌بار: قالب بتن پلاستیکی به‌نسبت دیگر محصولات مشابه توانایی تحمل‌بار کمتری دارد. به‌همین خاطر بیشتر برای اجرای کف و سقف استفاده می‌شود. اگر فاصله تیرچه‌ها درست باشد، مشکلی در فرآیند پروژه پیش نمی‌آید، اما برای اجرا در ستون‌ها و دیوارها، قالب پلاستیکی باید همراه با قاب فلزی به‌کار برود تا اجرای پروژه با مشکل مواجه نشود.
• محدودیت در ارتفاع و پروژه‌های بزرگ: به‌دلیل استحکام و تحمل بار پایین، استفاده از قالب بتن پلاستیکی در شرایط پرفشار و مرتفع منطقی نیست.
• حساسیت به اشعه UV و نور خورشید: در‌صورت نگهداری طولانی‌مدت در فضای باز و تابش مستقیم نور خورشید، پلاستیک ممکن است شکننده شود یا رنگ و کیفیت خود را از‌دست بدهد.
• هزینه تعمیر و نگهداری: این محصول به‌نسبت دیگر قالب‌ها ارزان محسوب می‌شود، اما ترک، شکستگی یا سوراخ شدن آن نیازمند تعویض یا اصلاح جزئی است که منجربه افزایش هزینه‌های پروژه خواهد شد.

قالب بتن پلاستیکی به‌دلیل استحکام پایین و حساسیت به شرایط محیطی، ممکن است در پروژه‌های بزرگ و پرفشار کارایی لازم را نداشته باشد. پس، انتخاب آن مشروط‌به شناخت ویژگی‌ها ونیازهای پروژه خواهد بود.

مقایسه قالب پلاستیکی بتن با قالب فلزی

قالب بتن پلاستیکی و قالب‌های فلزی هر‌کدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌ها در مقاومت و دوام آن‌ها است؛ قالب‌ فلزی معمولاً از فولاد یا آلومینیوم ساخته می‌شود و به‌همین دلیل مستحکم‌تر هستند.

همچنین، قالب‌های فلزی معمولاً برای ساخت‎‌وساز‌های بزرگ مناسب‌اند، زیرا می‌توانند بارهای سنگین‌ را تحمل کنند و در عین ‌حال، عمر طولانی‌تری داشته باشند. مزایای این قالب، شامل قابلیت استفاده مجدد، دقت بالا در تولید قطعات و مقاومت در برابر آسیب و تغییر شکل در شرایط مختلف است. این ویژگی‌ها باعث شده‌اند که نمونه‌های فلزی برای پروژه‌های صنعتی و ساختمانی انتخاب بهتری محسوب شوند، هر چند که در ابتدا نیاز به صرف هزینه بیشتری دارند.  

_­جمع‌بندی

قالب بتن پلاستیکی به‌دلیل وزن کم و قابلیت نصب آسان، گزینه‌ای مناسب برای پروژه‌های کوچک و متوسط است. این قالب‌ها از مواد مقاوم ساخته شده‌اند و می‌توانند در اشکال و ابعاد متنوع تولید شوند. با این حال، استحکام پایین‌ و حساسیت به تغییرات دما از معایب مهم آن‌ها به‌شمار می‌رود.

از سوی دیگر، قالب‌های فلزی با قدرت و دوام بیشتر، برای پروژه‌های بزرگ و صنعتی انتخاب مناسب‌تری هستند. اگرچه قیمت بالاتری دارند، اما قابلیت استفاده مجدد و دقت بالا در تولید قطعات بتنی، منجر می‌شود که ارزش پرداخت هزینه بیشتر را داشته باشند. انتخاب میان قالب‌های فلزی و پلاستیکی به‌عنوان یکی‌از تصمیمات کلیدی در هر پروژه، نیازمند دقت نظر و توجه به جزئیات اساسی است. این انتخاب تنها به نوع مواد استفاده شده محدود نمی‌شود، بلکه باید نیازهای خاص پروژه و شرایط محیطی را نیز در نظر گرفت.

متخصصان ما در شرکت فیدار فولاد می‌توانند با ارائه مشاوره رایگان و بررسی ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد پروژه شما، بهترین راه‌کارها و محصولات را معرفی کنند تا خرید مصالح، تبدیل به مسیری هموار شود.

منابع معتبر:

https://www.form-scaffs.com/seokeywords/plastic-formwork-advantages-and-disadvantages.html

https://niuformwork.com/disadvantages-of-plastic-formwork

https://novaformworksblr.com/plastic-formworks-advantages-and-disadvantages